अज आखां वारिस शाह नूं

Almost one million Muslims, Hindus and Sikhs died from communal violence that followed the partition of India in 1947, and left Amrita Pritam a Punjabi refugee at age 28, when she left Lahore and moved to New Delhi. Subsequently in 1948, while she was pregnant with her son, and travelling from Dehradun to Delhi, she expressed anguish on a piece of paper as the poem, "Aaj Aakhaan Waris Shah Nu" (I ask Waris Shah Today); this poem was to later immortalize her and become the most poignant reminder of the horrors of Partition. The poem addressed to the Sufi poet Waris Shah, author of the tragic saga of Heer and Ranjah and with whom she shares her birth place, the Punjabi national epic:

Clich here to listen to it in her own voice

Listen to my bumbling translation

Ajj aakhaN waris shah nu, kitoN kabraN vichoN bol,
Te ajj kitabe ishq da koi agla varka khol.
I call out to Waris Shah (You who wrote of Heer Ranjha, an epic of eternal lovers) today, speak from your grave
And add a new page to your book of love

Ikk roi si dhee Punjab di, tooN likh likh mare vain,
Ajj lakhaN dheeaN rondiaN, tainuN warish shah nu kahen.
Once one daughter of Punjab wept (Heer), and you mourned for her through your epic poetry;
Today thousands weep, calling to you Waris Shah:

Ve dardmandaN dia dardia, Uth takk apana Punjab
Ajj bailey lashaN vichhiaN te lahu di bhari Chinab
Arise, o friend of those who are hurting(compassionate one; arise and experience your/our Punjab,
Corpses strewn on fields, and the Chenaab (One of the five rivers in Punjab) flowing with blood.

Kise ne panjaN paaniaN vich ditti zahar rala
Te ohna paaniaN dharat nu ditta paani la.
Someone has filled the five rivers with poison,
And this same water now waters our land.
(The word Punjab means five waters. Five rivers flowed through undivided Punjab)

Is zarkhez zameen de looN looN phuttia zehar
gitth gitth charhiaN laaliaN foot foot charhia kehar.
Our wealthy land has sprouted poison (instead of crops)
There is red (blood) all over, calamity/carnage all around.

Veh vallissi vaa pher, bann bann vaggi ja,
ohne har ik baans di vanjhali, ditti naag bana.
The air laden with poison flowed through our green land
It turned our flutes into poisonous snakes

Pehley dang madariaN, mantar gaye guach,
Dooje dang di lagg gayi, janey khaney nun laag.
When we were stung (by snakes) the first time, Our snake charmers lost their power (Even the most capable of were made powerless)
The second sting afflicted everyone (and we were all crazed)

laagaaN keele lok munh, bus fir dang hi dang,
Palo pali Punjab de, neele pai gaye ang.
Instead of us controlling, the snakes controlled us and all that was left was the urge to sting
Our fertile land turned blue (from the poison)

GaleoN tutte geet fir, trakaleoN tutti tand,
TrinjanoN tuttiaN saheliaN, charakhare ghookar band.
Broken away were the songs from our streets and the threads from our Charkha - spinning wheel
Broken are the congregations of girls who sat together with their charkhas and silent are those chrakhas (I cry for our way of life that is gone)

Sane sej de berian, luddan dittiaN rohR,
Sane daliaN peengh aj, pippalaN ditti toRh.
Our beds (symbols of peace, love) we have let float away (in the storm waters)
Our swings, we have broken along with the bramches of Peepul trees on which they swung

Jitthe vajdi si phook pyar di, Ve oh vanjhali gayi goach
Ranjhe de sab veer aj, bhul gaye ohdi jach!
Where the breath of love animated our flutes, those flutes are lost to us
Ranjha's brothers (us Punjabis) have forgotten his way (of love, devotion and sacrifice)

Dharti te lahoo vassiya, kabraN paiaN choan,
Preet diaN shahzadiaN, aj vich mazaraN roan.
Blood has made home on the soil, graves are oozing with blood,
The princesses of love (our loved ones, duaghers, sisters) cry their hearts among the graves

Aj sabbhe kaidoN ban gaye, husan-ishq de chor,
Aj kitthoN liayiye labbh ke Waris Shah ikk hor.
All of us transformed into Quaido'ns (The Villain from Heer Ranjha) and have become the thieves of love and beauty,
Where can we find another Waris Shah (to write us songs of love, hope and beauty)?

Aj aakhaN Waris Shah nu, kitoN kabraN vichoN bole,
Te ajj kitabe ishaq da, koi agala varka phol.
Waris Shah! speak from your grave
And add a new page to your book of love.


ਅਜ ਆਖਾਂ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਕਿਤੋਂ ਕਬਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬੋਲ।
ਤੇ ਅਜ ਕਿਤਾਬੇ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਕੋਈ ਅਗਲਾ ਵਰਕਾ ਫੋਲ।
ਇਕ ਰੋਈ ਸੀ ਧੀ ਪੰਜਾਬ ਦ ਤੂ ਲਿਖ ਲਿਖ ਮਾਰੇ ਵੈਣ
ਅਜ ਲਖਾਂ ਧੀਆਂ ਰੌਂਦੀਆਂ ਤੇਨੂ ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਕਹਿਣ:
ਵੇ ਦਰਦਮਂ ਦਾਂ ਦਿਆ ਦਰਦੀਆ ਉਠ ਆਪਣਾ ਪੰਜਾਬ।
ਅਜ ਬੇਲੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਵਿਛੀਆਂ ਤੇ ਲਹੂ ਦੀ ਭਰੀ ਚਨਾਬ
ਕਿਸੇ ਨੇ ਪੰਜਾਂ ਪਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਦਿਤੀ ਜ਼ੀਹਰ ਰਲਾ
ਤੇ ਉਨਾਂ ਪਾਣੀਆਂ ਧਰਤ ਨੂੰ ਦਿਤਾ ਪਾਣੀ ਲਾ
ਇਸ ਜ਼ਰਖੇਜ਼ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਲੁੰ ਲੁੰ ਛੁਟਿਆ ਜ਼ੀਹਰ
ਗਿਠ ਗਿਠ ਚੜ੍ਰੀਆਂ ਲਾਲੀਆਂ ਛੁਟ ਛੁਟ ਚੜਿਆ ਕਹਿਰ
ਵਿਹੁ ਵਲਿਸੀ ਵਾ ਫਿਰ ਵਣ ਵਣ ਵਗੀ ਜਾ
ੳਹਨੋ ਹਰ ਇਕ ਵਾਂਸ ਦੀ ਵੰਝਣੀ ਦਿਤੀ ਨਾਗ ਬਣਾ
ਪਹਿਲਾ ਡੰਗ ਮਦਾਰੀਆਂ ਮੰਤ੍ਰ ਗਏ ਗੁਆਚ
ਦੂਜੇ ਡੰਗ ਦੀ ਲਗ ਗਈ ਜਣੇ ਖਣੇ ਨੂੰ ਲਾਗ
ਲਾਗਾਂ ਕੀਲੇ ਲੋਕ-ਮੂੰਹ ਬਸ ਫਿਰ ਡੰਗ ਹੀ ਡੰਗ
ਪਲੌ ਪਲੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨੀਲੇ ਪੈ ਗਏ ਅੰਗ।
ਗਲਿੳਂ ਟੁਟੇ ਗੀਤ ਫਿਰ ਤ੍ਰਕਲਿਉਂ ਟੁਟੀ ਤੰਦ
ਤ੍ਰਿੰਜਣੋਂ ਟੁਟੀਆੰ ਸਹੇਲੀਆਂ ਚਰਖੜੇ ਘੂਕਰ ਬੰਦ
ਸਣੇ ਸੇਜ ਦੇ ਬੇੜੀਆਂ ਲੁਡਣ ਦਿੀਆਂ ਰੋੜ੍ਰ
ਸਣੇ ਡਾਲੀਆਂ ਪੀਂਘ ਅਜ ਪਿਪਲਾਂ ਦਿਤੀ ਤੋੜ
ਜਿਥੇ ਵਜਦੀ ਸੀ ਫੂਕ ਪਿਆਰ ਦੀ ਵੇ ਉਹ ਵੰਝਲੀ ਗਈ ਗੁੳਾਚ
ਦੇ ਸਭ ਵੀਰ ਅਜ ਭੁਲ ਗਏ ਉਹਦੀ ਜਾਚ
ਧਰਤੀ ਤੇ ਲਹੂ ਵਸਿਆ ਕਬਰਾਂ ਪਈਆਂ ਚੋਣ
ਪਰੀਤ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦੀਆਂ ਅਜ ਵਿਚ ਮਜ਼ਾਰਾਂ ਰੋਣ
ਅਜ ਮਭੇ ਕੈਦੋ ਬਣ ਗਏ ਹੁਸਨ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਚੋਰ
ਅਜ ਕਿਥੋੰ ਲਿਆਈਏ ਲਭ ਕੇ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਇਕ ਹੋਰ
ਅਜ ਆਖਾਂ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਕਿਤੋਂ ਕਬਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬੋਲ।
ਤੇ ਅਜ ਕਿਤਾਬੇ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਕੋਈ ਅਗਲਾ ਵਰਕਾ ਫੋਲ।